Het gezelschap is in de loop van de jaren geleid door theatermakers die ieder een eigen spoor trokken door het Nederlandse theaterlandschap. De tijden bleven steeds complex en vroegen voortdurend om verandering. Het werk en de makers van HZT gaan in op die urgente vraag. 

In de vroege jaren tachtig creëerde de artistieke leiding van het Zuidelijk Toneel Globe met Gerardjan Rijnders een spraakmakend gezelschap dat klassiek repertoire onbevreesd bewerkte en nieuw werk bracht. Er werd samengewerkt met bijvoorbeeld de New Yorkse vernieuwers van de Wooster Group. De regie en spelopvattingen van Ivo van Hove lieten zien hoe waardevol de Vlaams-Nederlandse cultuuruitwisseling kan zijn. Het vond zijn weerslag in stukken die de relaties tussen mensen onder een vergrootglas legden. Altijd met een typerende strakke vormgeving. De stevige, herkenbare verhalen van Johan Simons wisten het publiek heel direct te raken. HZT Hollandia stapte buiten de theaterzaal en reikte het publiek de hand in fabriekspanden, varkensstallen en buiten in het Brabantse land. De inbedding in de samenleving en het gezelschap als open structuur vormden een volgende opvallende ontwikkeling onder Matthijs Rümke.

Sinds 2010 is HZT gevestigd in Tilburg. De tijden zijn complex. De wereld is in transitie. 

Piet Menu heeft sinds september 2015 de artistieke leiding - nu eens geen maker aan het hoofd, maar een intendant. Menu schept een artistiek kader en creëert een veelkleurig theaterhuis. Een huis van uiteenlopende makers die elk in een eigen krachtige beeldtaal hedendaagse verhalen vertellen. Hoe divers de vormen ook zijn, voorstellingen van HZT gaan altijd de dialoog aan met het publiek. Ze verwonderen, schijnen licht op het onvermoede, ze verwarren en zijn dwars. Ze scheppen openheid en daarmee de mogelijkheid verandering in gang te zetten.