Dit is alweer de derde editie van Meet de Maker en we spreken dit keer met de regisseur van onze Short Summer Show: Koen van Seuren. Koen is al langer verbonden met Het Zuidelijk Toneel als regie assistent van Sarah Moeremans. Dit jaar maakte hij de festivalvoorstelling Revenge of the Extras, een sci-fi satire over wie nooit bovenaan de callsheet staat. 

Koen van Seuren is niet de regisseur die je meeneemt in een psychologisch drama. Zijn werk is grotesk, humoristisch, gelaagd en niets minder dan theatraal vuurwerk. In zijn nieuwste voorstelling, Revenge of the Extras, krijgen de figuranten het hoofdpodium — maar niet om moreel eerherstel te krijgen. Nee, ze worden meegezogen in een absurd spektakel waar zelfs de revolutie een performance is geworden.

Bijvoeglijke naamwoorden om mijn werk te beschrijven zijn: Humorrijk, Hysterisch, Megalomaan; filosofisch geladen. Mijn personages zijn geen mensen in de psychologische zin van het woord; ze zijn dragers van ideeën, belichaamde ideologieën. Ik maak geen theater over wie we zijn, maar over wat we geloven, waar we in vastzitten, en hoe we onszelf daarin verliezen.

De eerste voorstelling die ik van Sarah zag was voor mij een openbaring. Toen ik haar werk voor het eerst zag, heeft het me zelfs geïnspireerd om naar de toneelschool te gaan. Het was larger than life, hilarisch en tegelijkertijd heel filosofisch en intellectueel prikkelend. Die balans tussen humor en diepgang is ook heel belangrijk geworden in mijn eigen werk. Sinds mijn afstuderen is Sarah sparringpartner, coregisseur en partner in crime geweest. Ik zou dus kunnen stellen dat ik zonder Sarah misschien wel totaal iets anders was gaan doen met mijn leven.

Ik kijk radicaal anders naar het begrip ‘persoonlijk’. Voor mij is een personage nooit puur een individu, maar wordt geconstrueerd uit de omgeving waarin het zich begeeft. De samenleving waarin we leven vormt ons tot kapitalistische subjecten. Revenge of the Extras gaat niet over figurant zijn, of zelfs over de filmwereld. In het toneelstuk dat het leven heet, speelt 99,9 procent van de mensen een bijrol. En toch dromen we er allemaal van de hoofdrol te spelen in de nieuwste blockbuster. We leven in een samenleving waarin iedereen zichzelf als creator presenteert, zijn persoonlijkheid cureert en zijn smaak etaleert. De voorstelling laat zien hoe het systeem ons vormt tot mensen die verlangen, en hoe dat verlangen precies is wat het systeem draaiende houdt.

We zitten allemaal gevangen in onze eigen creative ratrace — met hoop op het oneindige, een ontsnapping uit het alledaagse. En dan bam, word je na zes seconden in het shot door lazerstralen voor je kut geknald. Die absurditeit, die ironie, was mijn uitgangspunt voor deze voorstelling.

Niet om de bijrol te eren, of om een morele uitspraak te doen over ‘de figurant’. In Revenge of the Extras worden we namelijk onderdeel van het spektakel van de blockbuster, waardoor film en realiteit, opstand en actiefilm naadloos in elkaar overlopen. Het is een wereld waarin zelfs de revolutie vermaakt is tot performance. Een spannende blockbuster die verzet opvoert, en tegelijkertijd onze woede kanaliseert. We verlangen niet naar verandering, we verlangen naar zendtijd tijdens de revolutie. En ondertussen blijft de camera draaien.

Ik vind het belangrijk om het publiek mee te trekken in het verhaal. Met een plot dat werkt, met humor, tragiek, gul spel en referenties naar populaire cultuur. Ze moeten het gevoel hebben dat ze iets lichts meemaken en pas later, bij het weglopen of het napraten, moet het besef komen: wacht even, dit ging ergens over. Dat vertraagde denken vind ik essentieel. Ik noem dat: subliminale filosofie.

“De titel is natuurlijk tongue-in-cheek. Je ziet meteen een foute jaren ’80 sci-fi blockbuster voor je: iets tussen Revenge of the Nerds en Star Wars. Dat is precies het genre waarmee ik speel. Sciencefiction pretendeert vooruit te kijken, maar in werkelijkheid recyclet het de ideologie van het heden: onderdrukking, technocratie, individualistisch heldendom. Ik vind het fascinerend dat onze toekomstverbeelding vaak zo dystopisch is—misschien omdat we niet meer durven dromen buiten de logica van dit systeem. In zekere zin kijken we bij het zien van sci-fi niet vooruit, maar naar het fetisjisme van onze tijd: een wereld waarin technologie niet bevrijdt, maar overneemt, waarin revolutie wordt opgevoerd als spektakel. Die paradox, dat vermaak en verzet samenvallen, vormt de kern van mijn voorstelling.

De personages die je als schrijver creëert, zijn altijd delen van jezelf. De personages vormen dus allemaal kanten van mijn persoonlijke belevingswereld. Daar kan je als schrijver niet onderuit. Soms ben ik een inschikkelijke Dave die niet voor zichzelf durft op te komen, dan weer een Laila die de wereld in zijn volledigheid denkt uitgekiend te hebben en iedereen gecorrumpeerd vindt, soms, in de stress, ben ik even een Melle die bot is tegen de mensen om hem heen. De realiteit van het theatermaken is niet per se heel romantisch. We blijven allemaal mislukte mensen, met dromen die niet uitkomen en goede bedoelingen die tot kwade dingen leiden."

Revenge of the Extras is de Short Summer Show van Het Zuidelijk Toneel en speelt op De Parade in Rotterdam, Den Haag en Amsterdam. Daarna zal de voorstelling ook nog te zien zijn op Theaterfestival Boulevard in Den Bosch. Kom langs en dompel onder in de wereld van de figurant!